کد مطلب:88707 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:240
ترجمه: امیرالمومنین علی (ع) فرمود: به خدا قسم من از این پیشامد می ترسیدم سپس فرمود: مواعظ و پند و اندرزهای بلیغ و رسا به آنان كه اهل موعظه اند چنین می كند. [صفحه 597] شرح: حضرت سوگند می خورند كه از این پیش آمد بر همام می ترسیدند و لذا در ابتدا از جواب تفصیلی اجتناب كردند و به جواب مختصر قناعت كردند (یا همام اتق الله و احسن فان الله مع الذین اتقوا و الذین هم محسنون، ای همام از خدا بترس و نیكی كن، زیرا خداوند با افراد تقوا پیشه و كسانی است كه احسان می كنند.) ولی او به این جواب راضی نشد و اصرار ورزید تا این كه امام (ع) برای او تفصیلا این خطبه را انشاء فرمودند و چه بسا اگر او هنوز هم تحمل می داشت حضرت به سخنان خود ادامه می دادند ولی مرگ او حضرت را ساكت و آن دریای معلومات را كه متلاطم شده بود، آرام كرد. آری موعظه ای كه از دل برخیزد اینگونه بر دل نشیند، ولی مهم این است كه خود را اهل «مواعظه بالغه» كنیم، تا در ما تاثیر گذارد، قلبی كه از سختی همچون سنگ شده و قساوت رذائل اخلاقی بر آن حاكم است، موعظه در آن موثر نیست، قلب رام، پذیرش دارد وگرنه قلب وحشی، گریزان است و از موعظه و پند بیزار! مرحوم الهی در ذیل این فراز (فقال امیرالمومنین (ع): اما والله لقد كنت اخافها علیه) چنین گوید: از آن پس گفت شه زان داشتم بیم گران بودم سخن گفتن در این باب برون از پرده افتد راز جانش و در ذیل (ثم قال (ع) هكذا تصنع المواعظ البالغه باهلها) چنین می گوید: پس آنگه شاه فرمود از سر ناز اگر سر ازل، محرم كند گوش ز دام تن پرد مرغ روانش سخن این بود و پند این بود و راز این [صفحه 598] سپس مرحوم الهی داستان فضیل بن ایاز را كه از سران دزدان بود و مردم بسیار از او وحشت داشتند و در اثر شنیدن آیه «الم یان للذین آمنوا ان تخشع قلوبهم لذكر الله» (آیا وقت آن نرسیده كسانی كه ایمان آوردند، قلبشان برای ذكر خداوند خاشع شود)[1] در نیمه شب در وقت دزدی منقلب شده و توبه كرد را به نظم درآورده است تا تاثیر پند را روشن كند.
فقال امیرالمومنین (ع): اما و الله لقد كنت اخافها علیه ثم قال (ع): هكذا تصنع المواعظ البالغه باهلها
كه دل بازد، كند جان نیز تسلیم
كه تابد مهر و گردد ماه بی تاب
بیاساید ز قید تن روانش
كه راز این سان كند با محرم راز
در افتد تا ابد سرمست و مدهوش
بیاساید ز درد هجر جانش
حق این بود و حقیقت بی مجاز این
صفحه 597، 598.